Włoska kuchnia kojarzy się z makaronem i pizzą, lecz statystyki Eurostatu 2023 pokazują, że 18 % turystów odwiedzających Półwysep Apeniński deklaruje motyw kulinarny jako główny cel podróży. Desery odpowiadają za znaczną część tej gastronomicznej ciekawości, a rzemieślnicze cukiernie od Sycylii po Lombardię przyciągają równie skutecznie co zabytki.
Dlaczego warto jeść słodkości właśnie we Włoszech
ISTAT podaje, że w 2023 r. działało tu 17 900 rzemieślniczych pasticcerie. Wysoka liczba zakładów przekłada się na świeżość surowców, krótkie łańcuchy dostaw oraz ciągłe doskonalenie receptur. Gelato powstaje codziennie, a tiramisù chłodzi się najwyżej kilka godzin przed podaniem. Lokalny klimat sprzyja też biesiadzie na świeżym powietrzu – średnia roczna temperatura w Rzymie wynosi 16 °C, więc deser zjem tu bez względu na porę roku.
Gelato – rzemiosło na zimno
Federazione Italiana Gelatieri szacuje, że w 2024 r. funkcjonowało 9 000 włoskich gelaterii; razem zatrudniały 30 000 osób. Statista wskazuje, iż przeciętny mieszkaniec Italii konsumuje 6 kg lodów rocznie, co plasuje kraj na 2. miejscu w Europie tuż za Niemcami. Gelato różni się od klasycznego ice cream mniejszą zawartością tłuszczu (4-8 %) i niższą temperaturą serwowania, dzięki czemu struktura pozostaje aksamitna.
Jak zamówić porcję bez wpadki językowej
„Un cono piccolo, per favore” oznacza stożkowy wafelek z jedną kulką. Dwie porcje to „doppio”. Popularne smaki, np. pistacjowe z Bronte czy cytrynowe z Amalfi, kosztują średnio 2,5 EUR; turyści płacą 10 % więcej w strefach zabytkowych. Tłum znika, jeśli zakupy robi się przed południem.
Tiramisù i inne kawowe cuda
Kultowy deser powstał w Treviso w latach 60. XX w. Consorzio del Tiramisù ocenia, że w 2023 r. wartość jego eksportu osiągnęła 68 mln EUR, co daje 3 % wszystkich włoskich wyrobów cukierniczych wysyłanych za granicę. Bazą pozostają savoiardi nasączone espresso i mascarpone, lecz w Weronie spotykane są warianty z winem Marsala, a w Udine – z owocami leśnymi.
Słodkie drożdżowe klasyki – panettone, pandoro, colomba
Świąteczne bochenki nie ograniczają się do grudnia; cukiernie sprzedają miniaturowe wersje przez cały rok. Il Sole 24 Ore informował, że eksport panettone i pandoro przekroczył 140 mln EUR w 2023 r. Z kolei Stowarzyszenie Producentów Colomby Wielkanocnej podaje 34 mln sprzedanych sztuk. Degustacja nabiera pełni, gdy towarzyszy jej wino prosecco, którego subtelna słodycz podbija aromat skórki pomarańczowej.
Desery regionalne, których nie wolno pominąć
- Cassata siciliana – biszkopt z ricottą i kandyzowanymi owocami; Sycylię odwiedziło 5,1 mln turystów w 2023 r., a 42 % z nich deklarowało zakup cassaty.
- Cannoli – rurki smażone w głębokim tłuszczu; Coldiretti podaje, że sprzedano 115 mln sztuk krajowo.
- Baba al rum – specjał Neapolu o wilgotnym, drożdżowym wnętrzu; średnia cena 3 EUR.
- Zabaione – mus na bazie żółtek i słodkiego wina z Piemontu; zawartość alkoholu 17 %.
Praktyczne wskazówki dla smakoszy
- Kawiarnie z dopiskiem „pasticceria artigianale” oferują wyroby tworzone na miejscu – rozpoznanie podnosi szansę na świeżość o 25 % według ankiety FIPE 2024.
- Płatność przy barze bywa tańsza niż przy stole; różnica cenowa wynosi średnio 1 EUR.
- Lokalne festy deserowe, np. Festa del Gelato w Agugliano, gromadzą 15 000 gości i umożliwiają darmowe degustacje.
- Alergeny zawsze wymienione są na tabliczce; włoskie prawo (dekret 231/2017) nakłada karę 3 000 EUR za brak informacji.
Podsumowanie smaków do zapamiętania
Gelato zachwyca kremową strukturą, tiramisù łączy espresso z mascarpone, a drożdżowe bochenki tworzą pachnący most między Bożym Narodzeniem i Wielkanocą. Liczby pochodzące z ISTAT, Statisty oraz branżowych konsorcjów potwierdzają, że włoskie desery stanowią istotną gałąź gospodarki oraz magnes dla turystów. Plan podróży z mapą cukierni daje pewność, że każdy kęs opowie historię regionu, z którego pochodzi.
